Πώς να αποφεύγεις την τοξικότητα

Κάποιους μήνες πριν είχα αρχίσει να βλέπω ψυχοεκπαιδευτικά βιντεάκια στο διαδίκτυο που είχαν να κάνουν με την τοξικότητα, και όταν είχα μιλήσει σε έναν γνωστό μου για όλο αυτό, έκλεισε τα αφτιά του όταν άκουσε τον όρο, γιατί θεωρούσε πως πλέον έχει πολυχρησιμοποιηθεί. Για να συνεχίσω την συζήτηση που είχα ανοίξει, αντί να λέω τοξικός, έλεγα ξωτικός και κάπως έτσι το θέμα λύθηκε με συνοπτικές διαδικασίες.

Τι σημαίνει τοξικότητα;

Σύμφωνα με την Βικιπαίδεια, τοξικότητα είναι η διαβάθμιση της δυνατότητας μιας ουσίας να προκαλέσει βλάβη σε έναν οργανισμό (αυτολεξεί μεταφορά παρακαλώ πολύ). Έπειτα προβαίνει στην περαιτέρω επεξήγηση της τοξικότητας μιλώντας για τις τοξικές ουσίες και αναφέροντας κάτι σύμβολα χημείας, κι όπως καταλαβαίνετε κάπου εδώ σταματάει να είναι πηγή μας η Βικιπαίδεια γιατί με την χημεία δεν τα πάω καθόλου καλά. Όμως, όπως ακριβώς το έθεσε η Βίκυ (το Βικάκι) για την τοξικότητα, έτσι ακριβώς θα εξηγούσα και σε κάποιον τι σημαίνει τοξικότητα στις ανθρώπινες σχέσεις και τι είναι εν τέλει τοξικό για έναν άνθρωπο. Φίλες, φίλοι και μη δυαδικά φιλαράκια μου, το μαντέψατε! Τοξικότητα είναι η διαβάθμιση της δυνατότητας μιας ουσίας, ενός ανθρώπου, μιας κατάστασης, μιας συμπεριφοράς να προκαλεί βλάβη σε έναν άλλον άνθρωπο. 

Όταν άκουγα περιστατικά για τοξικούς ανθρώπους, δεν μπορούσα να συνειδητοποιήσω γιατί αυτοί οι άνθρωποι επέλεγαν να είναι τοξικοί, να φέρονται στους γύρω τους με τρόπο που (οι γύρω τους) δεν θέλουν, να τους προκαλούν, να τους δημιουργούν ψυχολογικά σκαμπανεβάσματα και αναταράξεις. Ένα παράδειγμα ενός τοξικού ανθρώπου είναι ο σύντροφος που θα σου πει ότι αποδέχεται τις επιλογές σου και είναι οκ με το να κάνεις κάτι, αλλά μετά πάνω σε έναν καυγά γυρνάει και παίρνει όλα του τα λόγια πίσω, παίρνοντας λοιπόν και την ψυχική ασφάλεια που ένιωθες εσύ στην μέχρι τότε στάση του. Επίσης τοξική είναι η ζήλεια, όταν η κοπέλα σου ζηλεύει, αυτό κάτι δημιουργεί μέσα σου, ένα τσίμπημα κάπου στο στήθος. Αυτό είναι τοξικότητα. Εκεί καταλαβαίνεις ότι μια συμπεριφορά σού "προκαλεί βλάβη" και αν την αφήσεις να επαναλαμβάνεται για καιρό, η ζημιά μπορεί να είναι μεγάλη και να επηρεάζει το πώς βλέπεις τον κόσμο, την ζωή, ακόμα και τον ίδιο σου τον εαυτό σου (όταν το αγόρι σου δεν θέλει να φοράς κοντές φούστες, και αρχίζεις να πιστεύεις ότι ποτέ δεν σου άρεσαν οι κοντές φούστες, ότι, ρε παιδάκι μου, δεν σου πάνε, και δίκιο έχει ο Μπάμπης που σου την λέει συνέχεια, μάλλον πως προκαλείς!) 

Κρατιέμαι...

Δεν κρατιέμαι!!! 

Εμένα ας πούμε τέτοιες συμπεριφορές και στάσεις ζωής όπως του Μπάμπη, ή κάθε Μπάμπη (σόρρυ αν σε λένε Μπάμπη και το διαβάζεις αυτό, σ'το υπόσχομαι δεν έχω κάτι με το όνομα) με βγάζουν απ΄ τα ρούχα μου. Για μένα τοξικές καταστάσεις, αυτήν την περίοδο της ζωής μου,  είναι συμπεριφορές σεξισμού και ρατσισμού. Έχω μεγάλη δυσανεξία σε τέτοιου είδους σχόλια, φράσεις, λέξεις, μυαλά, και πραγματικά σας το λέω, μου δηλητηριάζουν την ψυχή. Οι κύκλοι μου, τα άτομα με τα οποία έχω επιλέξει να συναναστρέφομαι, είναι άνθρωποι με την σημασία της λέξης. Άνθρωποι! Ανθρώπινοι! Κοιτάζουν το χρώμα, κοιτάζουν το φύλο και σέβονται τον αγώνα του καθενός για επιβίωση σε μια κοινωνία βουτηγμένη σε ρατσιστικά και σεξιστικά στερεότυπα. (Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που λένε "Εγώ δεν βλέπω χρώμα, για μένα είναι όλοι ίσοι". Καταλαβαίνω πώς την εννοεί αυτός ο άνθρωπος αυτήν την φράση, αλλά είναι σημαντικό να βλέπουμε το χρώμα, να κατανοούμε την ιστορία του, το τι έχει περάσει αυτό το χρώμα και πόσα περνάει ακόμη, και να μην προσποιούμαστε πως όλοι θεωρούμαστε ίσοι από όλους. Άλλο τι είμαστε, και άλλο το πώς μια κοινωνία συμπεριφέρεται έμπρακτα στις διαφορετικές εθνικότητες, όπως και φύλα και σεξουαλικότητες). Μεγάλες παρενθέσεις, Λέανδρε, κάνε κάτι! 

Τελευταία είχα μια συζήτηση με έναν δικό μου άνθρωπο, και με ρωτούσε γιατί νευριάζω τόσο πολύ όταν γίνομαι μάρτυρας ενός ρατσιστικού ή σεξιστικού επεισοδίου. Δεν είχα συνειδητοποιήσει ποτέ ότι εκνευρίζομαι τόσο πολύ όταν συμβαίνει κάτι τέτοιο. Νιώθω σαν να με πνίγει το άδικο. Μπορεί το επεισόδιο να μην έχει να κάνει με μένα αλλά μπαίνω στην θέση του ανθρώπου που το δέχεται και τον υπερασπίζομαι λες και είμαι ο ίδιος. Πρόσφατα είδα ένα βίντεο με μια γυναίκα να χορεύει και έναν άντρα να της φωνάζει επιτιμητικά σχόλια και να την σεξουαλικοποιεί. Δεν μπορούσα να το πάρω ψύχραιμα. Δεν μπορούσα να το δεχτώ. 

Και η απάντηση μου αυτή την στιγμή είναι ότι δεν χρειάζεται να το δεχτώ. Έχω κουραστεί να βλέπω σεξιστικές και ρατσιστικές συμπεριφορές λες και ζούμε ακόμη στον μεσαίωνα. Δεν γίνεται να τα παίρνουμε όλα στο ντούκου πια. Πρέπει να αντιδράμε! Να κάνουμε κατανοητό στον άλλον ότι τέτοιες συμπεριφορές είναι κατακριτέες. 

Αλλά αυτό ήταν ένα παράδειγμα μιας τοξικότητας που δημιουργείται σε μένα, ως αρθρογράφο αυτού το άρθρου. Οι άνθρωποι μπορούμε να συναντήσουμε τοξικότητα παντού. Στο αφεντικό που μας κάνει τα γλυκά μάτια για να κάνουμε υπερωρίες και μετά μας βρίζει γιατί πάνω στην βιασύνη μας ξεχάσαμε να κάνουμε κάτι, στην καθηγήτρια στην σχολή της οποίας το μάθημα το έχεις μάθει απ' έξω και ανακατωτά, γράφεις τα πάντα στις εξετάσεις και αυτή πάντα βρίσκει κάποιο λάθος. Τοξικός είναι ο γονιός που κάθε φορά που σε βλέπει κάνει παράπονα ότι είσαι ο λόγος που έχει πάει η ζωή του πίσω, ή ότι δεν πρόσεξες αρκετά τον αδερφό σου, ή όταν κάποιος σου λέει συνεχώς ότι τον απογοητεύεις και όταν κάνεις σκουλαρίκι σε κοιτάει με μισό μάτι. Όλα αυτά είναι τοξικά. 

 Τοξικοί όμως μπορούμε να γίνουμε κι εμείς! Έκπληξη! Δεν το περιμένατε! Όλοι και όλα γύρω μας, ακόμα και οι ίδιοι μας οι εαυτοί, μπορούμε να γίνουμε τοξικοί για κάποιους ανθρώπους. Εσύ που διαβάζεις αυτό το άρθρο μπορεί να είσαι εντάξει με τον εαυτό σου, με τον τρόπο που εκφράζεσαι, με την προσωπικότητά σου όπως έχει εξελιχθεί. Ε λοιπόν υπάρχει μεγάλη περίπτωση να πέρασε κάποιος άνθρωπος από την ζωή σου και επειδή διαφέρατε τόσο πολύ στις απόψεις σας και σε όλα τα παραπάνω που ανέφερα, μπορεί να σε άφησε γιατί είσαι τοξικός/η/ο. Μάλιστα! Και τι μπορείς να κάνεις για αυτό; Τίποτα. Δεν σε ενδιαφέρει, πάμε παρακάτω! Όταν ένας φίλος μας έρχεται και μας λέει "Αυτό που κάνεις δεν μου αρέσει. Μπορείς σε παρακαλώ να το σταματήσεις;", ακολουθούμε μια από τις παρακάτω τακτικές: 1) εάν μας ενδιαφέρει αυτό το άτομο και το πώς νιώθει, και θέλουμε να είναι στην ζωή μας, ζυγίζουμε αυτό που μας λέει και βλέπουμε αν μπορούμε να κάνουμε κάτι για αυτό. Γιατί αν τον άλλον τον ενοχλεί ο τρόπος που γελάς, ε σόρρυ ρε φίλε, έτσι γελάω! Αν θέλει να αλλάξουμε όμως μια συμπεριφορά μας που τον αφορά, π.χ. χωρίς να το καταλαβαίνουμε πάνω στην πλάκα και στο χιούμορ να τον προσβάλλουμε, ε τότε ίσως πρέπει να δούμε τι μπορούμε να κάνουμε για αυτό και πώς να το ελαττώσουμε και να το αλλάξουμε. 2) Αν πάλι αυτό το άτομο δεν μας ενδιαφέρει, μεταβολή και αντίο! Δεν φταίμε εμείς για τα θέματα και τα ζόρια που κουβαλάει ο άλλος. Επειδή κάθε μας κουβέντα του φαίνεται προσβολή και ότι τον πιέζουμε, γιατί τάχα είχε μια δύσκολη μέρα στην δουλειά, και "σορρυ ρε Μπάμπη, που σ'την λέω αλλά δεν είμαι καλά τελευταία"... ε όχι ρε φίλε! Σεβάσου τον Μπάμπη που ανέχεται τα σκαμπανεβάσματά σου και αν θες βοήθεια στο πώς να νιώσεις καλά, έλα να βρούμε έναν τρόπο. Αν δεν γουστάρεις, τζάσε (φύγε, πώς το λένε)! 

(Τα ελληνικά μου σήμεραααα περνάνε τέλειαααα!!!)  

Ένας δικός μου άνθρωπος μου έδωσε πρόσφατα την εξής συμβουλή: Αποδέξου ότι οι άνθρωποι δεν είμαστε ίδιοι. Αποδέξου ότι υπάρχουν πολλές απόψεις στον κόσμο, άλλες είναι φιλικές, άλλες εχθρικές, άλλες αλαζονικές, άλλες ψυχολογικά κακοποιητικές και επίσης αποδέξου ότι δεν μπορείς να άλλαξες  τις απόψεις όλων αυτών. Αυτό το ξέρω! Αλίμονο αν πίστευα ή αν ήθελα να αλλάξουν όλοι τροπάριο και να σκέφτονται σαν εμένα. Δεν θέλω! (Φανταστείτε έναν κόσμο να είναι όλοι σαν τον Λέανδρο. Παναγία μου). Αλλά όπως σκέφτηκα παραπάνω αυτά που μου είπε αυτός ο άνθρωπος, που έχει φάει την ζωή με το κουτάλι, και έχει ζήσει ανθρώπους και ανθρώπους, έκανα μια βουτιά στον πυρήνα των παραπάνω λόγων, στις ρίζες. Και συνειδητοποίησα ότι με το να αποδεχτώ ότι υπάρχουν τοξικοί άνθρωποι εκεί έξω, δεν πάει να πει ότι αποδέχομαι την τοξικότητά τους γενικότερα. Δεν μπορώ δηλαδή να προσποιηθώ ότι δεν υπάρχουν ρατσιστές (αναφέρομαι στο δικό μου παράδειγμα). Μπορώ όμως να μην τους έχω στην ζωή μου και μέσα από το έργο μου να κάνω τον δικό μου μικρό ή μεγάλο αγώνα (ανάλογα με τον κόσμο που σε ακολουθεί και σε παρακολουθεί) ώστε να αποφεύγονται τέτοιες συμπεριφορές. Εδώ μιλάμε βέβαια για την αποφυγή της τοξικότητας που προέρχεται από ένα ολόκληρο κοινωνικό φαινόμενο. Αν πάμε πιο ειδικά, στο σπίτι μας, στις παρέες μας, στους ανθρώπους που μας περιβάλλουν, μπορούμε να αποδεχτούμε ότι υπάρχουν και ότι δεν πρόκειται να αλλάξουν (γιατί τις περισσότερες φορές δεν επιλέγουν να είναι τοξικοί προς εμάς, είναι απλά τοξικοί γιατί έτσι έχουν μάθει να είναι) και να βάλουμε τα όριά μας. 

Όρια! Από το "δεν μου κάνεις καλό, θέλω να σε βγάλω από την ζωή μου, καλύτερα να μην κάνουμε παρέα, καλύτερα να σταματήσουμε να είμαστε μαζί" μέχρι το "Δεν μπορώ να σε βγάλω από την ζωή μου, γιατί σε αγαπάω και είσαι κομμάτι μου, αλλά δεν μπορώ να ανέχομαι την συμπεριφορά σου, ελαττώνω λοιπόν συνειδητά την επαφή μου μαζί σου, και αν με αγαπάς και θέλεις να είμαι καλά ψυχικά, να σεβαστείς την απόφασή μου". Τόσο απλά (ή τόσο περίπλοκα). Η ψυχική μας υγεία είναι πάνω από όλα. Το μυαλό και το σώμα μας, το πνεύμα μας, η ψυχή μας είναι οι σύμμαχοί μας, είναι όσα χρειάζεται να κρατάμε υγιή, όσα θα μας κρατούν συντροφιά για πάντα. Δεν είναι καλή ιδέα να τα γεμίζουμε τοξικότητα, να τα δηλητηριάζουμε, και να τα αφήνουμε να είναι έρμαια των καταστάσεων και των συμπεριφορών των άλλων. Πρέπει να τα προφυλάσσουμε και να βγάζουμε από την ζωή μας όσα και όσους τα βλάπτουν. Και αν δεν μπορούμε να ελέγξουμε την τοξικότητα που έρχεται από την κοινωνία, να μάθουμε να διαχειριζόμαστε την στάση μας απέναντί της. Δεν μπορείς να κλείσεις με έναν διακόπτη τον θυμό και να πεις "δεν νευρίασα, αυτό δεν με άγγιξε". Νευρίασες: πρώτο βήμα είναι να το παραδεχτείς, δεύτερο να πάρεις τις αποστάσεις σου από τον άμαχο πληθυσμό, τρίτο να το υποστείς και να το αφήσεις να βγει όπως σου βγει. Προσοχή ο άμαχος πληθυσμός! Οι γύρω σας που δεν φταίνε σε τίποτα να φάνε κάνα πιάτο στην μούρη. Ζήσε τον θυμό σου, την αντίδρασή σου στην τοξικότητα, όπως πιστεύεις ότι είναι καλύτερο να τον ζήσεις: χτύπα κάνα μαξιλάρι, βγες για τρέξιμο στην φύση, δεν ξέρω, μην σας πάρω και στο λαιμό μου, δεν είμαι ειδικός επί του θέματος, είναι δική σας δουλειά να βρείτε έναν τρόπο να ξεσπάτε και να διαχειρίζεστε την τοξικότητα. Αυτές είναι απλά οι ταπεινές μου απόψεις. Μα είτε είμαι ειδικός, είτε όχι, ένα ξέρω: όπου μπορούμε να βάλουμε όρια, να τα βάζουμε! 

Lionder xx

Photo by Joshua Earle on Unsplash